Doğal Gaz İhracatçısı Özbekistan, Son Dönemde Doğal Gaz İthalatı Yapar Hale Geldi

Özbekistan'ın ulusal petrol-gaz şirketi olan Özbekneftgaz, yıllık ortalama 50-60 milyar metreküp doğal gaz üretme kapasitesine sahip Özbekistan'da, son yıllarda ülkedeki doğal gaz üretimindeki düşüş ve iç tüketimdeki artışı karşılamak amacıyla doğal gaz ithal etmeye başladı. 2023 yılı verilerine göre toplam 1,86 trilyon metreküpe kanıtlanmış doğal gaz rezervlerine sahip Özbekistan'da, 2017'de 56,4 milyar metreküp, 2018'de 60,3 milyar metreküp, 2019'da 60,5 milyar metreküp doğal gaz üretilirken, 2020'den itibaren ülkenin doğal gaz üretiminde gerileme başladı. Bu çerçevede, Kovid salgını nedeniyle 2020'de 49,7 milyar metreküp olan doğal gaz üretimi 2021'de 53,8 milyar metreküpe yükselse de düşüş ilerleyen yıllarda devam etti. Doğal gaz üretimi, 2022'de 51,6 milyar metreküpe düşerken 46,7 milyar metreküp doğal gazın üretildiği 2023'te ise 2018'a kıyasla yüzde 30 oranında gerileme görüldü. 2019'da Rusya'ya 4,9, Çin'e 3,2 milyar küp doğal gaz ihraç eden Özbekistan, üretimdeki düşüş üzerine 2020'den itibaren Rusya'ya doğal gaz ihracatını durdururken, Çin'e ise daha önce varılan anlaşma gereği doğal gaz satmaya devam etti. Bu çerçevede Çin'e 2020-2022 yıllarında yıllık ortalama 3-4 milyar metreküp doğal gaz ihraç eden Özbekistan, 2023'te iç tüketimin artmasından dolayı bu ülkeye doğal gaz satışını yaklaşık 2 kat azalttı. Özbekistan, bu dönemlerde komşusu Kırgızistan'a yıllık ortalama 35-40 milyon metreküp doğal gaz ihraç etmeyi sürdürdü. 2023'te, Özbekistan'ın doğal gaz ithalatı hacmi ihracatını geçti 2020'den itibaren ülkedeki artan iç tüketimi karşılamak için doğal gaz ithal etmeye başlayan Özbekistan, bu çerçevede 2020'de Türkmenistan'dan 900 milyon, 2021'de ise 1,5 milyar metreküp doğal gaz satın aldı. Böylece Orta Asya'nın önemli doğal gaz üreticilerinden olan Özbekistan, doğal gazı bir yandan Çin'e ihraç ederken diğer yandan da ithal eder oldu. Özbekistan'ın doğal gaz ihracatı ile ithalatı arasındaki fark 2020'de 427,7 milyon dolar, 2021'de 562,8 milyon dolar, 2022'de ise 629 milyon olarak kayıtlara geçti. 2023'te Rusya'dan doğal gaz ithalatına başlayan Özbekistan'ın bu alandaki ithalat hacmi ilk defa ihracatını geçti. Geçen yıl doğal gazda, 529,9 milyon dolarlık ihracatına karşılık 694,9 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Özbekistan'ın doğal gaz ihracatı ve ithalatı hacmi arasındaki açığı 165 milyon dolar olarak hesaplandı. Özbekistan, 2023'ten itibaren Rusya'dan doğal gaz ithalatına başladı Özbekistan, son dönemde doğal gaz üretimindeki düşüş ve iç tüketimindeki artış nedeniyle ithal ettiği doğal gaz miktarını arttırmaya başladı. Bu çerçevede Özbekistan, ülkedeki doğal gaz yetersizliğini karşılamak amacıyla geçen yıl Rusya'dan doğal gaz ithal etme kararı aldı. Son yıllarda Türkmenistan'dan yıllık ortalama 1,5-2 milyar metreküp doğal gaz ithal eden Özbekistan, Ekim 2023'te Rusya ile günlük 7-9 milyon metreküp doğal gaz satın alma konusunda anlaştı. Buna göre Rusya, Özbekistan'a yıllık ortalama 2,8 milyar metreküp doğal gaz satacak. Bu yılın ocak-ağustos döneminde ülkenin Rusya ve Türkmenistan'dan ithal ettiği doğal gaz tutarı geçen yılın aynı dönemine kıyasla 5,7 kat artışla 1 milyar 150 milyon dolara ulaştı. Bu dönemde Özbekistan'ın doğal gaz ihracatı tutarı ise 404,8 milyon dolar oldu. Özbek tarafı esasen Çin'e doğal gaz ihraç ederken, komşuları Tacikistan ve Kırgızistan'a da küçük miktarlarda doğal gaz sattı. Öte yandan, son dönemde Özbekistan'ın doğal gaz üretiminde belirgin bir düşüş görüldü. 2018'de 60,3 milyar metreküp olan doğal gaz üretimi, yüzde 30'luk düşüşle 2023'te 46,7 milyar metreküp oldu. Bu yılın ocak-ağustos döneminde ise ülkede 29,9 milyar metreküp doğal gaz üretilirken, bu geçen yılın aynı döneminde üretilen doğal gaza oranla yüzde 4,6 düşüş anlamına geliyor. İthalattaki artış, üretimdeki düşüş ve iç tüketimdeki artıştan kaynaklanıyor Özbek enerji uzmanı Bahadır Yusupov, Özbekistan'ın doğal gaz sektöründeki gelişmeleri AA muhabirine değerlendirdi. Yusupov, Özbekistan'ın doğal gaz ithalatçısına dönüşmesinin ülkedeki doğal gaz üretimindeki düşüş ve iç tüketimdeki artıştan kaynaklandığını söyledi. Son yıllarda ülkede doğal gaz üretiminin belirgin ölçüde gerilediğine dikkati çeken Yusupov, bunun esas nedeninin bazı doğal gaz ocaklarındaki üretim faaliyetlerinin tamamlanmış olması ve yeni doğal gaz ocaklarının ise henüz istenilen düzeyde üretime geçmemesi olduğunu belirtti. Yusupov, sanayi üretimindeki artışın ülkede doğal gaz tüketiminde de artışa neden olduğunu dile getirirken, doğal gaz üretimindeki gerileme ve iç tüketimdeki artış sonucunda ortaya çıkan doğal gaz yetersizliği sorununun çözümü için hükümetin Rusya'dan doğal gaz ithal etme kararı aldığını anımsattı. Ülkede doğal gaz üretimini arttırmaya yönelik yatırım projelerinin sürdüğünü kaydeden Yusupov, doğal gaz keşif ve üretme sürecinin büyük yatırımlar gerektiğini vurguladı. Yusupov, ülke ekonomisinin son yıllarda olduğu gibi büyümeye devam etmesi durumunda, gelecek 5 yılda Özbekistan'ın ithal ettiği doğal gaz hacminin 2 kat artarak 10 milyar metreküpe ulaşabileceğini söyledi.